در این مطلب توضیحات جامعی در خصوص شاخص ترین جواهرات ملی ایران ارائه می کنیم.
جواهرات و قطعات معروف در خزانه جواهرات ملی ایران شامل:
- تاج و نیم تاج
- جقه
- گلدان
- عصا
- قلیان
- شمشیر
- سنجاق و گل سینه
- ساعت و قلمدان و …
هستند.
الماس کوه نور(که در جواهرات ملی ایران نیست)
الماس دریای نور و الماس کوه نور به عنوان یک زوج شناخته می‌شدند. هردو ازآن نادرشاه افشار بودند. این دو الماس از شاخص ترین جواهرات ملی ایران هستند. پس از مرگ نادر شاه، الماس کوه نور به افغانستان برده شد. سپس در جنگ میان شاه شجاع افغان و سردار هندی (شیرپنجاب) الماس کوه نور به هندوستان برده شد. این گوهر بعد از آن به کمپانی هند شرقی انتقال یافت. سپس به ملکه ویکتوریا (انگلیس) هدیه داده شد. هم اکنون این الماس در تاج مادر ملکه فعلی قرار دارد.
الماس دریای نور
اما الماس دریای نور، پس از نادر شاه، به نوه اش، شاهرخ میرزا رسید. پس از مدتی به دست لطفعلی خان زند رسید. بعد از شکست لطفعلی خان به دست آغا محمد خان قاجار، دریای نور به گنجینه جواهرات قاجار منتقل شد. دریای نور بعدها به موزه دولتی انتقال یافت. این گوهر هم اکنون در خزانه جواهرات ملی ایران است. وزن این الماس 182 قیراط و به رنگ صورتی کمیاب است.
یک دانشمند کانادایی در سال 1344 هجری شمسی به نکته جالبی درباره این گوهردست یافت. وی براساس کتاب تاوارنیه (Jean-Baptiste Tavernier جهانگرد و بازرگان معروف فرانسوی) به موضوعی پی برد. در آن کتاب گفته شده: الماس صورتی رنگ به وزن 242 قیراط در شرق وجود داشته است. این دانشمند کانادایی معتقد است، الماس دریای نور و نورالعین در اصل یک قطعه الماس بوده است. نور العین یک الماس صورتی 60 قیراطی است. بعدا آن را به دو تکه تقسیم کرده اند. هر دو در گنجینه جواهرات موزه ملی قرار دارند.
ناصرالدین شاه معتقد بود که این الماس از الماس تاج کوروش کبیر بوده است. به همین دلیل وی به این الماس علاقه ی ویژه ای داشت. وی اغلب آن را به کلاه یا سینه خود نصب می کرد. ناصر الدین شاه افتخار نگهداری از الماس دریای نور را به افراد مهم و بزرگ کشور محول می کرد.
تاج پهلوی
این تاج از طلا و نقره درست شده است. روی آن مزین به الماس های برلیان، تخمه های زمرد، یاقوت کبود و مروارید است. کلاه تاج از مخمل قرمز دوخته شده است. یک عدد تخمه زمرد بزرگ روی آن نصب شده است. تاج دارای 4 کنگره به سبک شاهنشاهان ساسانی است. وزن تاج با مخمل حدود 444 مثقال (2 کیلو و 80 گرم) می باشد.
در جلوی تاج خورشید زرین با شعاع های الماس وجود دارد. در مرکزتاج الماس زرد درشت نصب شده است. تعداد گوهرهای روی تاج به 3380 قطعه الماس به وزن 1144.5 قیراط می رسد. علاوه بر آن 5 عدد زمرد به وزن 199.2 قیراط روی تاج کار شده. دو قطعه یاقوت کبود به وزن 19 قیراط نیز روی تاج قرار دارد. 368 حبه مروارید اعلا نیز در جای جای تاج به چشم می‌خورد. این تاج توسط گروهی از جواهرسازان ایرانی زیر نظر سراج الدین جواهری و امیر بخارا ساخته شده است.
رضا خان و محمدرضا شاه در مراسم تاج گذاری از این تاج استفاده کردند. این تاج هم اکنون در گنجینه جواهرات ملی ایران نگهداری می شود.
جِقه نادری
این جقه آراسته به الماس و زمرد است. وسط آن یک عدد تخمه زمرد درشت نصب شده است. زیر آن سه عدد زمرد آویخته شده است. قسمت بالای آن 2 عدد زمرد نصب و آویخته شده است. تمام جقه آراسته به الماس های فلامک خوش آب و رنگ و درشت است. وزن جقه 33.16 مثقال (1523.8 گرم) است.
تاج کیانی
این تاج که آراسته به الماس، زمرد، یاقوت و مروارید است، متعلق به فتحعلی شاه قاجار بوده است. قدمت ساخت آن به سال 1212 هجری قمری برمی‌گردد.
کُره جواهر نشان
این کره توسط استاد ابراهیم مسیحی از جواهرات پیاده خزانه به دستور ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد. وزن طلای به کار رفته در این کره 34 کیلوگرم است. وزن جواهرات بکار رفته در این کره 3656 گرم (51366 قطعه) است.
دریاهای روی کره به وسیله زمرد نشان داده شده اند. خشکی های روی کره به وسیله یاقوت نشان داده شده اند. آسیای جنوب شرقی، ایران و انگلستان نیز با الماس ساخته شده اند. هندوستان با یاقوت روشن، آفریقای مرکزی و جنوبی با یاقوت کبود مشخص شده اند. خط استوا و سایر خطوط جغرافیایی نیز با الماس نشان داده شده اند. قطر کره تقریبا 66 سانتی متر است. کره روی پایه ای از طلای آراسته به جواهرات قرار دارد.
تخت طاووس
این تخت در سال 1216 هجری قمری با جواهر و طلای موجود در خزانه ساخته شد. به خاطر نقش خورشید که در بالای تخت تعبیه شده است; به تخت خورشید معروف شده است. پس از ازدواج فتحعلی شاه با طاووس تاج الدوله، به تخت طاووس معروف شد.
بعضی افراد می پنداشتند که تخت مذکور همان تخت طاووس هند است. با توصیفی که تاورنیه از تخت طاووس دارد به این نتیجه رسید که ادعای مدعیان باطل است. برای اطمینان و تائید نظر خود با ناصرالدین شاه مذاکره کرده است. پس از این مذاکره به این نتیجه رسید که تخت طاووس به دستور فتحعلی شاه ساخته شده است.
سال ها بعد ناصر الدین شاه دستور داد تا تخت یاد شده را تعمیر کنند و شکل ظاهری آن را به صورت جزئی تغییر دهند. از جمله تغییرات می توان به افزودن اشعاری در کتیبه اطراف تخت اشاره کرد. مضمون این اشعار کیفیت تعمیر تخت به امر ناصرالدین شاه است. این اشعار به خط نستعلیق روی زمینه زرین با مینای لاجوردی نوشته شده است.
این تخت تا سال 1360 هجری شمسی در کاخ گلستان قرار داشت. پس از آن به خزانه جواهرات ملی ایران در بانک مرکزی منتقل شد.
تصویر سایر جواهرات ملی ایران را در ادامه می بینید:
